Uitstelgedrag en ADHD

Hoe ik in 2023 ontdekte dat ik ADHD had: een persoonlijk verhaal van Marloes (met tips)

Verdwalen in tientallen projecten en elke week nieuwe bedenken. Slecht agendabeheer. Voor anderen alle deadlines halen, maar je eigen projecten steeds een week, maand, jaar opschuiven. Verlamd zijn omdat je teveel tegelijk wil doen en niet weet waar je moet beginnen, omdat alles verbonden lijkt. En het overweldigende gevoel dat je eerst iets anders nodig hebt voordat je echt kunt beginnen: meer informatie, rust, lol, ontspanning, focus. Iets. Die ene aantekening. De perfecte omstandigheden.

Uitstelgedrag heeft ook voordelen, gek genoeg: als je wacht tot er alarmbellen afgaan weet je in ieder geval waar de prioriteiten liggen. Je voelt urgentie, spanning. En dan kun je eindelijk van nul naar honderd procent, tot het af is. De volgende keer ga je het anders doen, roep je hardop. En repeat.

Mensen die roepen “uitstelgedrag kun je aanpakken met discipline en betere keuzes” zijn waarschijnlijk dezelfde mensen die ook zeggen “je moet gewoon niet krabben”, als je een muggenbeet hebt. Maar voelen ze dezelfde jeuk?

Je moet gewoon op tijd opstaan. Je moet gewoon gezond eten. Alles staat of valt met goede gewoontes. Maar waarom werden mijn handelingen nooit gewoontes, automatismen? Tijdens de lockdowns vergat ik soms te tandenpoetsen omdat de volgorde van de dag was verstoord. Streng en hard voor mezelf zijn werkte niet, ik werd er alleen maar rebelser en recalcitranter  van. Waarom had ik zestien notitieboekjes waarvan de meest recente zoek was? Waarom had ik drie opladers maar was mijn telefoon toch leeg?

De beslissing: hulp zoeken

Nadat ik iets te vaak tot drie uur ’s nachts had doorgewerkt (want dan is het zo lekker stil in huis) besloot ik om advies te vragen bij de huisarts. Ik ging daarna naar de praktijkondersteuner, via de e-module Therapieland (die naam, alsof het een leuk pretpark is) uiteindelijk naar PsyQ: ik bleek ADHD te hebben. Zoals vele andere vrouwen, die dit pas op latere leeftijd ontdekken. Als ze ingestort zijn. Nadat ze zichzelf suf hebben gebeukt op allerlei muren die voor anderen niet lijken te bestaan.

Ik heb deze zomer en herfst aan een serie groepslessen meegedaan om het ADHD-brein beter te leren kennen en benutten. Van de twaalf lessen ging één hele bijeenkomst over uitstelgedrag. We leerden handige technieken uit de cognitieve gedragstherapie en ik ben nu ook aan het leren over hypnose en ACT, Acceptance and Commitment Therapy (want ook met medicatie heb ik nog steeds duizend interesses en net zoveel boeken die ik wil lezen).

Ik zal in deze deadline blog regelmatig mijn AHA (of OH NEE) momenten delen en zet er dan ook het label #ADHD bij, zodat er een archief ontstaat dat hopelijk meer mensen kan helpen.

Alvast drie inzichten en oefeningen die mij hielpen:

• De structuur van de groepslessen bleek cruciaal. Twaalf keer op een vast tijdstip verschijnen, regel maar dat het kan (vervoer, oppas, de juiste materialen mee). Bij twee keer afzeggen mocht je niet meer meedoen, want dan liep je te ver achter op de rest. Alleen al die duidelijke parameters hielpen me om het hele traject vol te houden. En ik ging nadenken over het grote belang van duidelijke afspraken, een vaste locatie, een start- en eindtijd en accountability. Eigenlijk ook het traject dat wij als Deadline Bureau aanbieden: structuur, verwachtingen en een finishlijn.
• Tijd inschatten is extra moeilijk als je in lalaland leeft, slingerend tussen hyperfocus, verwarring en verstarring. Echte cijfers helpen: hou eens een weekje bij wat je nu echt doet, qua werk en taken. En schrijf dan ook je social media scrolltijd op. Nog confronterender is als je van tevoren een inschatting maakt en die legt naast de realiteit. Dingen waar ik als een berg tegenop zag duurden twintig minuten, als ik eenmaal de juiste spullen paraat had. En iets dat ik wel even zou fixen duurde vele dagen, omdat ik nooit over tussenstappen had nagedacht. Met pauzes tussendoor kon ik veel meer doen op een dag, terwijl ik mezelf juist veel te vaak pauzes ontnam. Onbewust omdat ik veel te lang door ging, of zelfs bewust, als straf, omdat ik me niet aan mijn plan had gehouden en dus moest doorwerken. Ja, eigen baas zijn is niet altijd ideaal hierin.
• De mantra ‘is deze gedachte waar?’ gaf me een stopknop en zachtheid. Ik leerde kritische stemmetjes ontwapenen. Klopt het wel echt dat ik een totale mislukkeling ben, omdat ik die afspraak verkeerd in mijn agenda heb gezet? Vergaat daardoor de wereld? Ik leerde daar slimmere vragen tegenover te zetten: hoe kan het de volgende keer anders? In plaats van mezelf de put in te denken of te gaan piekeren.

Mijn uitstelgedrag bleek een poging te zijn om mijn startmotor aan te zwengelen: ik wist dat ik mijn stemming moest veranderen, dat spanning en lol me brandstof gaven voor een taak. Ik had dus wel degelijk iets nodig, maar koos onhandige momenten en manieren.

Hoorde jij ook pas op latere leeftijd dat je ADHD had? We horen/lezen graag je verhaal als je dat wilt delen. Mail het naar info @ deadlinebureau.com.

Heb jij ook hulp nodig om op gang te komen? Wil je een finishlijn voor dat project dat je steeds uitstelt? We helpen je graag.

Scrabble foto’s: Brett Jordan via Unsplash.